Op 21 februari 2017 heeft de Tweede Kamer het voorstel voor de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (hierna: WKB) aangenomen. De Eerste Kamer zal zich er nu over gaan buigen. In dit artikel zal kort bij de inhoud van dit wetsvoorstel worden stilgestaan, alsmede wat dit (mogelijk) betekent voor monumenten.
Het wetsvoorstel
De WKB beoogt de kwaliteit van bouwwerken te verbeteren en duidelijk te maken waar de verantwoordelijkheden liggen. Zo komt de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit meer bij de bouwer te liggen, want deze verantwoordelijkheid eindigt niet meer bij de oplevering. De positie van de ‘bouwconsument’ wordt zodoende verbeterd.
Ook eindigt de preventieve toetsing van gemeenten aan het Bouwbesluit 2012 bij omgevingsvergunningaanvragen. In plaats daarvan zal het voldoen aan de bouwregelgeving bij de oplevering van een bouwwerk moeten worden aangetoond. De bouwer zal hiervoor een zogenaamd – door de bouwsector te ontwikkelen – ‘instrument voor kwaliteitsborging’ moeten toepassen. Hiermee wordt gedurende het bouwproces dan vastgesteld in hoeverre bij oplevering aan de bouwtechnische voorschriften wordt voldaan. Gemeenten toetsen vooraf nog wel of het gekozen instrument voor kwaliteitsborging past bij het te bouwen bouwwerk en of de aanvrager werkt met een bevoegde ‘kwaliteitsborger’.
Gevolgen voor monumenten
Met het aannemen van het wetsvoorstel heeft de Tweede Kamer ook twee moties aangenomen met betrekking tot monumenten. Gedurende het wetgevingsproces waren tevens al vragen gesteld over wat dit wetsvoorstel betekent voor monumenten. Dit, omdat voor monumenten er ruimte moet zijn om af te kunnen wijken van de eisen van het Bouwbesluit 2012.
In de Memorie van Toelichting bij de WKB wordt gewezen op de bepaling in het Bouwbesluit 2012 dat de omgevingsvergunning voor het wijzigen van een monument voor gaat op de overige technische eisen uit het Bouwbesluit 2012. Het wetsvoorstel beoogt daarbij niets te wijzigen in de beoordeling van een aanvraag voor het wijzigen van een monument. Het bevoegde gezag dient in voorkomende gevallen rekening te houden met het feit dat het bouwwerk een monument is en zo nodig afwijkende bouwtechnische voorschriften aan een vergunning te verbinden. De ‘kwaliteitsborger’ dient hier vervolgens eveneens rekening mee te houden.
Als gevolg van de WKB hoeven er bij een omgevingsvergunningaanvraag er geen bouwplannen te worden ingediend bij de gemeente, omdat de gemeente dus niet meer preventief toetst aan de bouwtechnische voorschriften. Dit roept wel de vraag op in hoeverre het bevoegde gezag dan in staat is afwijkende bouwvoorschriften voor monumenten te formuleren. In de Memorie van Toelichting wordt daarom gesteld dat nog bekeken zal worden in hoeverre de indieningsvereisten voor een omgevingsvergunning voor het wijzigen van een monument moeten worden aangepast.
De vraag is echter wel nog op welke termijn de WKB voor monumenten zal gaan gelden. In de twee aangenomen moties over monumenten wordt namelijk aan de regering gevraagd de WKB pas later op monumenten van toepassing te verklaren. Hierbij wordt benadrukt dat constructie en techniek van een monument ook monumentale waarden kunnen bevatten. Monumenten zouden dan ook niet eerder onder de WKB moeten worden gebracht dan nadat vaststaat dat monumentale waarden niet verloren gaan door de splitsing van bouwtechniek en de monumentenkwaliteit.
De beoogde inwerkingtreding van de WKB is momenteel 1 januari 2018. Of deze wet dan ook voor monumenten zal gelden, moet dus nog blijken.